महाराष्ट्र पोलीस
महाराष्ट्र राज्य पोलीस दल हे भारतातातील सर्वात मोठ्या पोलीस दलापैकी एक आहे. महाराष्ट्र पोलीस दलाचे कार्य हे मुंबई पोलीस अधिनियम १९५१ नुसार चालते .महाराष्ट्रात १० पोलीस आयुक्तालये व ८ ग्रामीण परिक्षेत्रे आहेत. राज्याचे पोलीस दल गृहमंत्रालयाच्या नियंत्रणाखाली असते .
महाराष्ट्र पोलीस दलाची थोडक्यात माहिती खालीलप्रमाणे :
- महाराष्ट्र पोलीस रेझिंग डे -- २ जानेवारी
- महाराष्ट्र पोलीस ध्वजाचा रंग -- गडद निळा
- पोलीस वाहनाच्या दिव्याचा रंग--अंबर
- पोलीस स्मृती दिन-- २१ ऑक्टोबर
- होमगार्डची स्थापना-- १९४६
- पहिले पोलीस आयुक्तालय --मुंबई
- पोलीस आयुक्तालय-- १०
- पोलीस परिक्षेत्रे-- ८
- राज्याचे पहिले पोलीस महासंचालक -- कृष्णकांत मेढेकर (१९८२)
- सध्याचे पोलीस महासंचालक-- सतीश माथूर
- महाराष्ट्र पोलीस दलाचे बोधवाक्य-- '' सद्रक्षणाय खलनिग्रहणाय ''
- राज्य पोलीस प्रक्षिशण अकादमी-- नाशिक
१ ) पोलिस भरतीसाठी उमेदवाराची पात्रता :
पोलीस भरतीसाठी उमेदवाराची पात्रता हि सर्वात महत्वाची असते. उमेदवाराने पोलीस भरतीची तयारी सुरु करताना सर्व प्रथम या गोष्टीकडे विशेष लक्ष दिले पाहिजे . यामध्ये शैक्षणिक पात्रता महत्वाची असतेच त्याबरोबर उमेदवाराचे वय ,छाती,या बाबी महत्वाच्या असतात.
शैक्षणिक पात्रता :
१२ वी उत्तीर्ण किंवा डिप्लोमा
वयोमर्यादा
१८ ते २८ पर्यंत. SC/ST साठी + ५ तर OBC साठी + ३ वर्षे सवलत, खेळाडू ५ वर्षे सवलत.
निवड पद्धत
शारीरिक पात्रता चाचणी , कागदपत्रे तपासणी , शारीरिक क्षमता चाचणी, लेखी परीक्षा, व वैद्यकीय चाचणीद्वारे केली जाईल.
शारीरिक चाचणी:
शारीरिक चाचणीलाच इंग्रजीमध्ये फिझिकल असे म्हणतात. शारीरिक चाचणीमध्ये पुरुषांसाठी छाती ,उंची,लांब उडी,पूल अप्स,१६०० मी . धावणे,१००मी धावणे ,गोळा फेक हे घटक असतात . महिला उमेदवांसाठी ८०० मी धावणे,लांब उडी ,गोळा फेक हे घटक असतात
उंची
पुरुष : १६५ सेंमी,महिला : १५५ सेंमीछाती
पुरुष : न फुगवता : ७९ सेंमीफुगवून : ८४ सेमी
महाराष्ट्र राज्य पोलीस भरती
शारीरिक क्षमता चाचणी घटक :
अ ) पुरुष उमेदवारांसाठी घटक:
१) 1600 मी. अंतर धावणे.
- ५ मी. १0 से. किंवा त्यापेक्षा कमी – 20 गुण
५मी. ३0 से. ते ५ मी. ५0 से. – १६ गुण
५ मी. ५0 से. ते ६ मी. १0 से. – १४ गुण
६ मी. १0 से. ते ६ मी. ३0 से. – १२ गुण
६मी. ३0 से. ते ६ मी. ५0 से. – १0 गुण
६मी. ५0 से. ते ७मी. १0 से. – ६ गुण
७ मी. १0 से. ते ७ मी. ३0 से. – 2 गुण
७ मी. ३0 से. किंवा त्यापेक्षा जास्त – 0 गुण
२)100 मी. धावणे
(11.50 सेकंद ) : 20 गुण,
11. 50 से. किंवा त्यापेक्षा कमी – 20 गुण
11. 50 से. ते 12.50 से. – 18 गुण
12.50 10 से. ते 13.50 से. – 16 गुण
13.50 से. ते 14.50 से. – 14 गुण
14.50 से. ते 15.50 से. – 10 गुण
15.50 से. ते 16.50 से. – 6 गुण
16.50 से. ते 17.50 से. – 2 गुण
17.50 से. पेक्षा जास्त – 0 गुण
३) गोळा फेक
(7.50 किग्रॅ) : 20 गुण ,
8.50 मी. किंवा त्यापेक्षा जास्त – 20 गुण
7.90 मी. ते 8.50 मी. – 18 गुण
7.30 मी. ते 7.90 मी. – 16 गुण
6.70 मी. ते 7.30 मी. – 14 गुण
6.10 मी. ते 6.70 मी. – 12 गुण
5.50 मी. ते 6.10 मी. – 10 गुण
4.90 मी. ते 5.50 मी. – 8 गुण
4.30 मी. ते 4.90 मी. – 6 गुण
3.70 मी. ते 4.30 मी. – 4 गुण
3.10 मी. ते 3.70 मी. – 2 गुण
3.10 मी. पेक्षा कमी – 0 गुण
४) लांब उडी : 20 गुण,
5 मी. किंवा त्यापेक्षा जास्त – 20 गुण
4.75 मी. ते 5.00 मी. – 18 गुण
4.50 मी. ते 4.75 मी. – 16 गुण
4.25 मी. ते 4.50 मी. – 14 गुण
4.00 मी. ते 4.25 मी. – 12 गुण
3.50 मी. ते 4 मी. – 9 गुण
3 मी. ते 3.50 मी. – 6 गुण
2.50 मी. ते 3.00 मी. – 3 गुण
2.50 मी. पेक्षा कमी – 00 गुण
५) पूलअप्स : 20 गुण
10 पुलअप्स – 20 गुण
9 पुलअप्स – 16 गुण
8 पुलअप्स – 12 गुण
7 पुलअप्स – 8 गुण
6 पुलअप्स – 4 गुण
5 पुलअप्स – 2 गुण
5 पेक्षा – 0 गुण
ब ) महिला : 800 मी.
१) ८०० मी.
2 मी. 40 से. किंवा त्यापेक्षा कमी – 25 गुण
2 मी. 40 से. ते 2 मी. 50 से. – 22 गुण
2 मी. 50 से. ते 3 मी. – 18 गुण
3 मी. ते 3 मी. 10 से. – 14 गुण
3 मी. 10 से. ते 3 मी. 20 से. – 10 गुण
3 मी. 20 से. ते 3 मी. 30 से. – 6 गुण
3 मी. 30 से. ते 3 मी. 40 से. – 4 गुण
3 मी. 40 से. ते 3 मी. 50 से. – 2 गुण
3 मी. 50 से. किंवा त्यापेक्षा जास्त – 0 गुण
२) 100 मी. धावणे (14 सेकंद ) : 25 गुण,
15 से. – 22 गुण
16 से. – 18 गुण
17 से. – 14 गुण
18 से. – 10 गुण
19 से. – 6 गुण
20 से. – 2 गुण
३) गोळा फेक (4 किग्रॅ) : 25 गुण,
⚫6.00 मी. किंवा त्यापेक्षा जास्त – 25 गुण
5.50 मी. ते 6.00 मी. – 20 गुण
5.00 मी. ते 5.50 मी. – 15 गुण
4.50 मी. ते 5.00 मी. – 10 गुण
4.00 मी. ते 4.50 मी. – 5 गुण
4 मी. पेक्षा कमी – 0 गुण
४) लांब उडी : 20 गुण,
3.80 मी. किंवा त्यापेक्षा जास्त – 25 गुण
3.50 मी. ते 3.80 मी. – 21 गुण
3.20 मी. ते 3.50 मी. – 18 गुण
2.90 मी. ते 3.20 मी. – 15 गुण
2.60 मी. ते 2.90 मी. – 12 गुण
2.30 मी. ते 2.60 मी. – 9 गुण
2.00 मी. ते 2.30 मी. – 6 गुण
1.70 मी. ते 2.00 मी. – 3 गुण
1.70 मी. पेक्षा कमी – 00 गुण
लेखी परीक्षा ( १०० गुण)
शारीरिक चाचणी बरोबर लेखी चाचणी देखील पोलीस भरती साठी अत्यंत महत्वाची असते . जे उमेदवार शारीरिक पात्रता चाचणीत किमान ५० टक्के गुण मिळून पूर्ण करतील त्यांच्यापैकी गुणवत्ता क्रमानुसार प्रसिध्द केलेल्या जाहिरातील प्रवर्गनिहाय नमूद केलेल्या पदसंख्येच्या १: १५ या प्रमाणत प्रवर्गनिहाय उमेदवारांना १०० गुणांच्या लेकी परीक्षेसाठी पात्र ठरविण्यात येईल.लेखी चाचणीच्या अभ्यासाची काठिण्य पातळी हि m.p.s.c. च्या मानाने अगदी सोपी असते .अगदी ३ ते ४ महिन्यांत सर्व अभ्यास होऊ शकतो. लेखी चाचणीमध्ये खालील विषयांचा समवेश असतो :-
चालू घडामोडी
अंकगणित
सामान्यज्ञान
इतिहास
भूगोल
राज्यशास्त्र बुद्धिमत्ता चाचणी
मराठी व्याकरण
लेखी चाचणीचा कालावधी १ तास ३० मिनिटांचा असेल व लेखी चाचणी मराठी भाषेत घेण्यात येईल सर्व प्रश्न बहुपर्यायी स्वरूपाचे राहतील.
उमेदवारासाठी आवश्यक कागदपत्रे …..
खालील कागदपत्रांच्या झेरॉक्स व ओरिजिनल असे दोन्हीही सेट असणे आवश्यक आहे. त्याचबरोबर ३ ते ५ फोटो जवळ बाळगणे आवश्यक आहे.१) शाळा सोडल्याचा दाखला.
२) शैक्षणिक पात्रतेचे प्रमाणपत्र, गुणपत्रक. उदा:१० व १२ वीचे गुणपत्रक व प्रमाणपत्र
३) जातीचे प्रमाणपत्र व जातपडताळणीचे वैधता प्रमाणपत्र.
४) प्रकल्पग्रस्त असल्यास त्याबाबत जिल्हा पुनर्वसन अधिकारी यांच्याकडील प्रमाणपत्र.
५) अधिवास (डोमेसाईल) प्रमाणपत्र
६)सामाजिक न्याय विभागाने निश्चित केलेले निकष व अटीनुसार उन्नत व प्रगत गटात मोडत नसल्याचे (नॉन क्रिमिलियर) निकटतम वर्षाचे कालावधीचे प्रमाणपत्र
.शारीरिक चाचणी- कशी कराल तयारी?
हजारोंच्या संस्थेने विद्यार्थी आल्यास पिण्याच्या पाण्याची व्यवस्थादेखील कोलमडण्याची शक्यता असते, तसेच या ठिकाणी पाणी विकत घेण्याची सोयदेखील अपुरी पडू शकते. यामुळे शारीरिक चाचणीची तयारी उमेदवारांनी विपरीत परिस्थिती लक्षात घेऊन करावी. शारीरिक चाचणीचे ठिकाण जिल्हा केंद्रात असते. त्यामुळे काही विद्यार्थ्यांना दोन-तीन तासांचा प्रवास करून येथे पोहोचावे लागते. परिस्थितीचा अंदाज घेऊन शारीरिक चाचणीचे प्लॅनिंग करावे.
१] जेवण
व्यायाम सुरू केल्यावर पुरेसा आणि योग्य आहार घेणे महत्त्वाचे आहे. शाकाहारी असल्यास दूध, डाळी,, भोपळा, सुरण वगैरे) शेंगभाजी (गवार, फरसबी वगैरे) यांचे योग्य प्रमाणात सेवन करावे.
दिवसातून एकदा पालेभाजी खावी. म्हणजेच ज्या घटकापासून प्रोटिन्स मिळेल त्या अन्नपदार्थांचे सेवन करावे. मांसाहारामध्ये अंडी, मासे यांचा समावेश आहारात करावा. न्याहारीच्या वेळी मोड आलेले कडधान्य खावे. तेलकट, मसालेदार पदार्थ खाण्याचे टाळावे. त्या त्या ऋतूमधील फळे खावीत.
सरावाच्या दरम्यान थकवा जाणवत असल्यास वैद्यकीय सल्ला घ्यावा. तसेच आहारात तुपाचेदेखील सेवन करावे .
2] शारीरिक चाचणीचं नियोजन कसे करावे ?
भरतीच्या जाहिरातीच्या २ ते ३ महिने आधी या काळापासून शारीरिक चाचणीची तयारी सुरू करावी. म्हणजे भरतीच्या वेळी सर्व व्यवस्थित होईल. दररोज सकाळी उठून प्रॅक्टिस केल्यास त्याचा तुम्हाला फायदा होऊ शकेल.
अ] शारीरिक चाचणीमधील तपशिल:
१]१६०० मीटर धावणे
२] लांब उडी
३] गोळाफेक
४] १०० मीटर धावणे
५]पूल अप्स
या इव्हेंट चा सराव करताना सुरुवात हळू हळू करून शेवटच्या दिवसांत वेग वाढवावा..
धावण्याच्या स्पर्धेतील दम वाढण्याच्या दृष्टीने चढावावर किंवा डोंगर उतारावर धावण्याचा सराव करावा.
त्याचबरोबर १६०० मी. धावण्याची प्रॅक्टिस करताना शक्यतो डांबरी रस्त्याचाच उपयोग करावा . कारण भरतीच्यावेळी बहुतांश ठिकाणी १६०० मी. हे डांबरी रस्यावरच घेतले जाते. सुरुवातीच्या दिवसांत सकाळी व दुपारच्या अशा दोन वेळांत वेळात सराव करावा. (साधारणत: शारीरिक चाचण्या सकाळी व दुपारच्या वेळात होतात.) सरावाच्या वेळी, तसेच चाचणीच्या वेळी योग्य पेहराव (हाफपॅण्ट, टीशर्ट वगैरे) करावा. ब] योग्य बुट पायात वापरावेत. चाचणीच्या वेळी पिण्याचे पुरेसे पाणी, ग्लुकोन-डी वगैरे घरूनच घेऊन यावे. चाचणीच्या ठिकाणी हजर राहण्याची वेळ आणि प्रत्यक्षात आपल्या चाचणीची वेळ यामध्ये बराच वेळ जाऊ शकतो. यासाठी खाण्याचे योग्य पदार्थ बरोबर बाळगावेत. शक्य असल्यास फ्रूट ज्यूस बरोबर ठेवावा. केळं हे तात्काळ ऊर्जा देणारे फळ आहे. तेसुद्धा खाण्यास हरकत नाही. उन्हाचा ताप कमी होण्यासाठी टोपीचा वापर करावा. चाचणीच्या आदल्या दिवशी पुरेशी विश्रांती घ्यावी. चाचणीच्या अगोदर हलका वॉर्मअप करावा. सरावाच्या वेळी रस्त्यावरूनही (वनरक्षकासाठी अत्यावश्यक) धावावे. प्रथमोपचाराचं साहित्य जवळ ठेवावे. शारीरिक क्षमता वाढविण्यासाठी
त्याचबरोबर १६०० मी. धावण्याची प्रॅक्टिस करताना शक्यतो डांबरी रस्त्याचाच उपयोग करावा . कारण भरतीच्यावेळी बहुतांश ठिकाणी १६०० मी. हे डांबरी रस्यावरच घेतले जाते. सुरुवातीच्या दिवसांत सकाळी व दुपारच्या अशा दोन वेळांत वेळात सराव करावा. (साधारणत: शारीरिक चाचण्या सकाळी व दुपारच्या वेळात होतात.) सरावाच्या वेळी, तसेच चाचणीच्या वेळी योग्य पेहराव (हाफपॅण्ट, टीशर्ट वगैरे) करावा. ब] योग्य बुट पायात वापरावेत. चाचणीच्या वेळी पिण्याचे पुरेसे पाणी, ग्लुकोन-डी वगैरे घरूनच घेऊन यावे. चाचणीच्या ठिकाणी हजर राहण्याची वेळ आणि प्रत्यक्षात आपल्या चाचणीची वेळ यामध्ये बराच वेळ जाऊ शकतो. यासाठी खाण्याचे योग्य पदार्थ बरोबर बाळगावेत. शक्य असल्यास फ्रूट ज्यूस बरोबर ठेवावा. केळं हे तात्काळ ऊर्जा देणारे फळ आहे. तेसुद्धा खाण्यास हरकत नाही. उन्हाचा ताप कमी होण्यासाठी टोपीचा वापर करावा. चाचणीच्या आदल्या दिवशी पुरेशी विश्रांती घ्यावी. चाचणीच्या अगोदर हलका वॉर्मअप करावा. सरावाच्या वेळी रस्त्यावरूनही (वनरक्षकासाठी अत्यावश्यक) धावावे. प्रथमोपचाराचं साहित्य जवळ ठेवावे. शारीरिक क्षमता वाढविण्यासाठी
- रोज साधारणत: ३० ते ४० मिनिटे जलद धावणे हा व्यायाम करावा.
- सूर्यनमस्कार, पूल अप्स,, ५० बैठका इतका व्यायाम पुरेसा आहे.
- सर्व वर्कआऊट झाल्यानंतर स्ट्रेचिंग करावे .
